رشد نظام آموزش عالی در گرو استانداردسازی آیین نامه ارتقای اساتید، مقالات دانشگاهی باید برنامه محور و هدفمند باشد - هیو بلاگ

اگر علاقمند به دریافت بهترین خدمات تحصیل در کانادا در مقطع دبیرستان هستید با ما همراه شوید، با مجری مستقیم ویزای تحصیلی کانادا، با دریافت مشاوره رایگان از مجربترین تیم مهاجرتی کانادا، بهترین مسیر را به سوی مدارو، کالج ها و دانشگاه های کانادا انتخاب کنید.

به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاه و سیاست گروه دانشگاه خبرگزاری خبرنگاران، اساتید دانشگاه ها از عناصر تأثیرگذار جامعه دانشگاهی هستند که می توانند در رشد و ارتقای سطح علمی مراکز آموزش عالی مؤثر باشند و دانشجویان عالم، متعهد و متخصص به جامعه تحویل دهند. اعضای هیئت علمی دانشگاه نقش مهمی در ترویج و فراوری علم دارند و باید برای پویایی این قشر فرهیخته سازوکارهای مناسبی لحاظ گردد تا موجب ارتقای درست خبرنگارانن گردد.

به همین دلیل رشد و ارتقای اعضای هیئت علمی دانشگاه ها از اهمیت بالایی برخوردار است که برای آن آیین نامه ارتقای اساتید تدوین شده است. در این آیین نامه به سوق پیدا کردن فعالیت های علمی و پژوهشی اساتید به سمت دانشگاه کارآفرین، حل مسئله و توسعه علم مبتنی بر فراوری ثروت و تأمین احتیاجهاى علمى و فناورى کشور برای حفظ و ارتقاى دستاوردهاى انقلاب اسلامى در حوزه هاى مختلف فرهنگ، سلامت، اقتصاد، تجارت، صنعت و کشاورزى اشاره شده است.

وزارت علوم برای تدوین آیین نامه ارتقای اساتید کارهایی انجام داد و نهایتاٌ در سال 1394 آیین نامه ای برای ارتقای اساتید تدوین شد. اما این آیین نامه دارای نواقصی است که باید توسط کارشناسان و اساتید دانشگاهی مورد آنالیز قرار بگیرد و نواقص آن اصلاح گردد. به همین دلیل با مسعود مفرحی، استاد تمام مهندسی شیمی دانشگاه خلیج فارس به تبادل نظر نشسته ایم که در ادامه می خوانید.

خبرنگاران: مهم ترین وجه قابل اصلاح در آیین نامه ارتقای اساتید چیست؟

مفرحی: آیین نامه ارتقای اساتید در واقع آیین نامه ای است که می تواند ظرفیتی ارزشمند در نظام آموزش عالی کشور برای هدفمندسازی تمامی فعالیت های علمی در ابعاد گوناگون باشد. از طرفی رویکرد علمی دانشگاه ها در جهان با توسعه علم و فناوری هر روز رنگ و بوی تازه ای به خود می گیرد و این تحولات سریع در حوزه های دانشگاهی بهتر است در آیین نامه ارتقا تا جای ممکن در نظر گرفته گردد.

به عبارت دیگر با توسعه علوم در همه حوزه های دانشگاهی، آیین نامه می تواند در بستر خود مواد قانونی با متغیرهای مشخص تنظیم کند که ضمن برخورداری از یک سازگاری محتوایی درونی از انعطاف لازم برای تطبیق با رشد علمی جهانی برخوردار باشد.

استانداردسازی آیین نامه ارتقای اساتید موجب ظرفیت سازی بیشتر در رشد آموزش عالی می گردد

برخی از امتیازات در آیین نامه از این قابلیت برخوردار است که بر اساس شاخص های سنجش علم استاندارد سازی گردد. این موضوع حداقل در سه جهت می تواند آیین نامه را تقویت کند. اولاً باعث عبور آیین نامه از حالت استاتیک خود نسبت به تغییرات رشد علمی در سطح جهان می گردد و ثانیاٌ منجر به وحدت رویه برای کمیته ها و یا کمسیون های تخصصی ذی ربط هیئت های ممیزه در امتیازدهی برای ذی نفعان آیین نامه خواهد شد.

وجه سوم این است که شاخص های متأثر از رشد علمی جهانی می تواند کیفیت فعالیت های علمی در دانشگاه ها و مراکز علمی را همسان سازی کند. البته هیئت های ممیزه در حال حاضر برای احتساب کیفیت فعالیت های علمی در پفراینده های ارتقا همیشه در همین جهت کوشش می نمایند، اما استانداردسازی محتوای آیین نامه ارتقای اساتید موجب ظرفیت سازی بیشتر در ارتقای نظام آموزش عالی می گردد.

اهمیت بیشتر آیین نامه ارتقای اساتید به شاخص های پژوهشی

خبرنگاران: اساتید دانشگاه در قسمت آموزشی آیین نامه ارتقای اساتید با چه چالشی روبرو هستند؟

مفرحی: واقعیت این است که حساسیت اصلی در بسیاری از پفراینده های ارتقا بر اساس شاخص های پژوهشی است و معیارهای آموزشی با حساسیت کمتری به بحث گذاشته می گردد. در واقع به شاخص های پژوهشی بیشتر از معیارهای آموزشی بها داده می گردد. در شرایط فعلی بخش آموزشی آیین نامه بیشتر تحت تأثیر ساعات موظف همکاران در یک دوره ارتقا قرار می گیرد و با به کارگیری ضرایب حاصل از ارزیابی آموزشی، امتیازات این بخش به دست می آید.

به هر حال فرآیند ارزیابی آموزشی برای اساتید واقعاً پیچیده است و هر چقدر دقیق تر انجام گردد می تواند تأثیر بیشتری داشته باشد. البته باید توجه داشت که در بخش آموزش، اساتید فعال و با انگیزه بسیاری وجود دارند که خلاقانه در آموزش پیروز هستند اما به دلیل حساسیت امتیازات پژوهشی، ظرفیت های بالایی برای برجستگی های آموزشی دیده نشده است. ممکن است با ارتقای سیستم های ارزیابی آموزشی بتوان ظرفیت های جدید و توسعه یافته تری برای بخش آموزش در آیین نامه ارتقا به وجود آورد.

خبرنگاران: آیا آیین نامه ارتقای اساتید در اشتیاق اساتید برای تدریس به دانشجویان تحصیلات تکمیلی تأثیرگذار است؟

مفرحی: انجام فعالیت های آموزشی در قالب انتخاب مقاطع تدریس و یا حتی فعالیت های پژوهشی آنچنان تحت تأثیر آیین نامه ارتقا نیست. در همه دانشگاه ها همکارانی بسیار خوب و ارزنده وجود دارند که در همه ابعاد علمی کوشش می نمایند و هیچگاه چشم داشتی به موضوع ارتقا ندارند.

در مورد آموزش مقاطع تحصیلات تکمیلی نیز معمولاٌ این موضوع در گروه های آموزشی به بحث گذاشته می گردد و چون وزنه اصلی در کارنامه علمی برای ارتقا، بخش پژوهش است، توزیع همکاران در فعالیت های آموزشی تحت تأثیر آیین نامه نیست. به هر حال فعالیت آموزشی در مقاطع بالاتر احتیاج به انرژی بیشتر و صرف وقت بیشتر برای آموزش دارد که اگر به این موارد به خوبی توجه گردد قطعاً با استقبال بیشتر همکاران هم روبرو خواهد شد.

خبرنگاران: مهم ترین مسئله ای که بند پژوهشی آیین نامه ارتقای اساتید برای استاد دانشگاه ایجاد نموده است، چیست؟

مفرحی: در آیین نامه ارتقا، محدوده امتیازات لازم برای هر دوره ارتقا در تمامی رشته ها و گروه ها یکسان در نظر گرفته شده است. این یکسان نگری یک نگاه عدالت محور به همه حوزه ها دارد و معمولاً بر اساس متوسطی از قابلیت و توانمندی های تمام رشته های دانشگاهی طراحی شده است.

چالشی که همیشه وجود داشته تفاوت ذاتی امکان چاپ مقاله، کسب امتیازات مربوط به بخش مقالات در برخی از رشته ها و حتی زمینه های تحقیقاتی مختلف در یک رشته خاص است. به هر حال در کمیته ها و کمسیون های هیئت های ممیزه به این موضوع توجه می گردد اما شاید شاخص گذاری در اصلاحات آینده آیین نامه ارتقا بتواند بخشی از این چالش ها را در آینده مرتفع کند.

مقالات دانشگاهی باید برنامه محور و هدفمند باشند

خبرنگاران: به نظر شما چرا بسیاری از مقالات دانشگاهی کاربردی نیستند؟

مفرحی: موضوع مقالات دانشگاهی به خصوص در 20 سال اخیر که رشد انتشارات دانشگاهی با سرعت بیشتری پیش می رود گاهی منصفانه به نقد گذاشته نمی گردد. اینکه انتظار داشته باشیم هر مقاله ای بلافاصله تأثیری در جامعه پیرامونی بگذارد در همه زمینه های علمی منطقی نیست. مقالات علمی اصولاً یک زنجیره تحولات علمی را تکمیل می نمایند و زمانی یک موضوع علمی به حیطه کاربرد وارد می گردد که رشته تحقیقات صورت گرفته به تکامل نسبی رسیده باشد.

بنابرین عبارت مقالات کاربردی نیستند برای مجموعه انتشارات علمی تا حدودی مغالطه آمیز است. چون معمولاً درصد اندکی از مجموع مقالات در جهان به کاربرد مشخصی ختم می شوند. شاید بهتر باشد از واژه برنامه محور و هدفمندی در انتشارات علمی سخن به میان آورده گردد تا زنجیره تحقیقات در کشور و ارتباط آن ها با تحقیقات جهانی حول محورهای توسعه مربوط به کشور انجام گردد.

موضوع حمایت های صنعتی که در چند سال اخیر به خوبی پیگیری شده است عمدتاً همین جهت را دنبال می نمایند. توجه بیش از پیش به حمایت های صنعتی از تحقیقات دانشگاهی منجر به همان نتیجه ای خواهد شد که انتظار می رود تأثیر رشد مقالات در توسعه علمی کشور چشمگیرتر از گذشته به نظر بیاید.

توجه به ارتقای صندلی نشریات علمی داخل کشور

خبرنگاران: نظرتان درباره چاپ مقالات در مجلات بین المللی چیست؟

مفرحی: صندلی نتایج پژوهش های محققان ایرانی در مرزهای دانش به خوبی فزونی ایران را در برابر بسیاری از کشورها نشان می دهد و رشد بسیار خوب انتشار مقالات محققان ایرانی در نشریات معتبر علمی در مقایسه با هزینه ای که برای تحقیقات صرف می گردد قابل مقایسه با هیچ کشوری در جهان نیست. واضح است که با توسعه آموزش عالی در کشور این فرایند روزبه روز بهتر هم خواهد شد.

معدودی از محققان هستند که در زمینه های علمی مورد توجه آن ها نشریات معتبر کمی وجود دارد و لذا برای انتشار دستاوردهای پژوهشی خود با مشکلاتی روبرو می شوند. این مسئله با ارتقای صندلی نشریات علمی داخل کشور و هم ترازی آن ها در سطح صندلی تحقیقات جهانی قابل حل است. بنابراین نگاه ویژه به موضوع نشریات در درازمدت به این دسته از محققان یاری شایسته تری خواهد نمود.

باید به فعالیت های فرهنگی در پفراینده های ارتقای اساتید توجه گردد

خبرنگاران: آیین نامه ارتقای اساتید در حوزه فرهنگی باید چه تغییراتی کند؟

مفرحی: با توجه به اینکه دانشگاه ها نقش سرنوشت ساز و تاریخ ساز در فرایند تحولات اجتماعی کشور ایفا می نمایند از حساسیت ممتازی نسبت به امور فرهنگی برخوردار هستند. از طرفی در فعالیت های فرهنگی داوطلبانه جذابیت و خلاقیت کارهای فرهنگی بیشتر جلوه خود را نشان می دهد. بنابراین شرایط وتویی امتیازات فرهنگی تأثیر مثبت چندانی در فرایند فعالیت های فرهنگی نخواهد گذاشت و برعکس ممکن است بر شور و اشتیاق فعالان عرصه های فرهنگی به طور نامطلوب تأثیرگذار باشد.

در واقع وقتی به آموزش و تربیت نسل جوانتوجه می گردد، مشاهده می کنیم آنچه به نقش فعالیت های علمی در مراکز آموزش عالی در ابعاد مختلف اصالت می بخشد همان پیرو شغل انبیا بودن اساتید دانشگاه در این مسند حساس است. همچنین از بعد انسانی ماهیت فعالیت های دانشگاهی همیشه از مسائل فرهنگی تأثیرپذیر است. به هر حال ضمن تأیید ضرورت توجه به فعالیت های فرهنگی در پفراینده های ارتقا واقعا لزومی برای وتویی دانستن این بخش وجود ندارد.

خبرنگاران: به نظر شما وجود آیین نامه ارتقای اساتید به این نحو ضرورت دارد؟

مفرحی: وجود آیین نامه ارتقای اساتید قطعاً ضرورت دارد. این آیین نامه موجب ارتقای سطح آموزش عالی در کشور می گردد و فضای رشد و بالندگی در محیط دانشگاه را زنده، شاداب و فعال نگه می دارد. البته دست اندرکاران امور می توانند این آیین نامه را در دوره های کوتاه مدت یک یا دو ساله مورد تصحیح جزئی و در دوره های بلندمدت سه تا پنج ساله مورد بازنگری کلی قرار دهند. پیشنهاد می گردد در تمام این بازنگری ها نظرات و تجربیات هیئت های ممیزه در همه دانشگاه ها نیز مورد توجه قرار بگیرد.

4118/