جزئیات یارانه تازه رونمایی شد ، یارانه پدرانه به جای یارانه نقدی! - هیو بلاگ

مرکز پژوهش های مجلس اعلام کرده یارانه های شبه نقدی که برای استفاده از یک یا چند قلم کالا یا خدمات در اختیار مردم قرار می گیرد، به صورت گسترده در دیگر کشورهای جهان رایج است؛ به گونه ای که در کشورهای پیشرفته تا 6درصد از مخارج سالانه کشور صرف این یارانه ها می شود.

تجربه جهانی

این احتمال وجود دارد که دولت و مجلس با درس گرفتن از انحراف در قانون هدفمندی یارانه ها در طول بیش از یک دهه اخیر، به این تصمیم مهم برسند که نظام پرداخت مستقیم یارانه ها در قالب پول نقد به حساب سرپرستان خانوار را کنار گذاشته و به جای آن با الگو گرفتن از تجربه دیگر کشورها به سمت یارانه های نقدی حرکت کنند.

پژوهشگران مجلس با بررسی نظام یارانه ای آمریکا می گویند متداول ترین یارانه های شبه نقدی در جهان شامل یارانه مسکن، سلامت، آموزش، تغذیه، نگهداری بچه ها و بهبود فضای بازار کار می شود تا جایی که دولت ها برای حفظ اشتغال و نجات بنگاه های گرفتارشده سیاست ایجاد انگیزه برای کارفرمایان جهت حفظ نیروی کار یا جذب آنها را در پیش گرفته اند.

آنها تأکید می کنند هرچند یارانه شبه نقدی، کارکردهای تعیینی را دنبال می کند و درصورت اجرای پیروز، می تواند بسیار مفید باشد، اما اگر به خوبی اجرا نشود، مضر خواهد بود و اجرای طرح یارانه های شبه نقدی نسبت به یارانه های نقدی مسائل بیشتری دارد و زمانی باید به این سمت حرکت کرد که از یک سو اجرا با دقت و کیفیت مناسب انجام شود و از سوی دیگر مزایای استفاده از یارانه شبه نقدی بسیار بیشتر از یارانه نقدی باشد و درصورتی که یارانه به صورت سبد کالا ارائه شود، عموماً زمینه ایجاد فساد از سوی مجری می شود.

مزیت یارانه های پدرانه

پرسش اصلی اینجاست که مزیت یارانه های شبه نقدی چیست؟ به گزارش مرکز پژوهش های مجلس، شرط استفاده از یارانه های شبه نقدی باید شفاف باشد؛ ازجمله زمانی که دولت بخواهد به دلایلی مصرف یک کالا یا خدمت خاص نظیر توزیع شیر مدارس را به افراد خاص تحمیل کند یا با دادن یارانه به شکل کالایی فقرا را از ثروتمندان جدا کند که فقط برای اقشار فقیر جذابیت داشته باشد؛ نظیر یارانه خانه های کوچک.

از دیگر اشکال این یارانه های شبه نقدی می توان به یارانه آموزش برای ارتقای سطح آموزش شهفرایندان اشاره کرد یا اینکه هدف، ایجاد تغییر بزرگ در یک بازار نظیر یارانه مسکن باشد که در نهایت به کاهش قیمت مسکن کمک کند. وجه دیگر این شکل یارانه، وقتی است که کشور با مدیریت شکست بازار روبرو می شود؛ نظیر خدمات سلامت که افزایش هزینه های آن ممکن است مردم را با فشار روبرو سازد.

پرداخت یارانه غیرنقدی در بسکمک از کشورها

این گزارش می افزاید؛ در بسکمک از کشورهای پیشرفته دولت ها یارانه غذا را اجرا می کنند که یک یارانه غیرنقدی است.

یارانه هایی با نگاه پدرانه با این هدف پرداخت می شود که برای کل جامعه مطلوبیت به همراه دارد. درحالی که در شرایط پرداخت یارانه های نقدی ممکن است مردم یارانه دریافتی را در بخش دیگری هزینه کنند. نظیر آنکه پدر یک خانواده یارانه نقدی را به خرید و مصرف دخانیات اختصاص دهد به جای آنکه صرف تغذیه فرزند خود کند.

با این حال مرکز پژوهش های مجلس می گوید: تشخیص نیازمندان واقعی در نظام یارانه های غیرنقدی مشکل خواهد بود، اما از سوی دیگر این شکل از یارانه دادن با تحمیل مصرف یک نوع کالا بر شهفرایندان می تواند موجب رشد او در بلندمدت شده و آنها را از تله فقر نجات دهد؛ مشروط به اینکه آنها از این یارانه ها به درستی استفاده کنند.

تجربه آمریکایی برای ایران

نویسندگان گزارش به گفته خودشان آموزه هایی را از تجربه آمریکا برای ایران استخراج کرده اند و تأکید دارند: ارائه یارانه شبه نقدی روی غذا می تواند گام مناسبی برای رفع فقر در ایران باشد؛ به شرط اینکه از نظام کوپنی سابق درس عبرت گرفته و به جای آن از ظرفیت های فناوری استفاده شود تا فروش دوباره کالاهای توزیع شده به حداقل برسد.

پیشنهاد این پژوهشگران این است که می توان مانند برنامه کمک غذایی مکمل، به جای تعیین کردن اجناس خاص برای استفاده مشمولان یارانه، با تعداد زیادی خرده فروش مواد غذایی قرارداد منعقد شود و مشمولان یارانه، محدود به خرید مواد غذایی از این فروشگاه ها شوند تا در این صورت، افراد در انتخاب کیفیت اجناس مصرفی آزادی داشته و جلوی فساد در توزیع کالاها گرفته شود.

در بخشی از این گزارش اشاره شده که یکی از معایب یارانه نقدی این است که می تواند در مکان های دورافتاده باعث ایجاد تورم محلی شود؛ به نام مثال اگر به 50درصد از اهالی یک روستا یارانه نقدی پرداخت شود، قیمت لوازم زندگی در آن محل افزایش می یابد و افرادی که مشمول یارانه نیستند، متضرر می شوند.

آفات اجرایی طرح تازه

نویسندگان این گزارش به تناقض در برنامه کمک موقت به خانوارها اشاره می کنند که براساس آن با هدف تشویق افراد به بازگشت به کار، حمایت ها به صورت حداکثر پنج ساله تعریف می شود. این در حالی است که موقت بودن حمایت ها باعث می شود افرادی که اصلاً توان بازگشت به کار ندارند مانند معلولان، بعد از اتمام دوره، دچار مشکل شوند.

بر این اساس تناقض رخ داده ممکن است در تعریف نظام حمایتی ایران هم به وجود بیاید، اما مرکز پژوهش های مجلس اذعان می کند که آسان ترین روش برای حل این مشکل بهبود شناسایی افراد است؛ به نحوی که تفاوت میان افرادی که می توانند به کار بازگردند و افرادی که نمی توانند، آشکار شود؛ در غیراین صورت باید اندازهی خطا را از سوی سیستم پذیرفت تا از محروم ماندن فقرای واقعی جلوگیری شود.

بازوی تحقیقاتی مجلس تأکید دارد؛ یارانه شبه نقدی در برخی شرایط مطلوب تر از یارانه نقدی است، اما باید توجه کرد که به طورکلی آفات اجرایی بیشتری نسبت به یارانه نقدی دارد؛ برای مثال فساد از سوی مجری در یارانه شبه نقد آسان تر است و برداشتن بخشی از یارانه 45هزار تومانی عملاً ممکن نیست، اما برداشتن یک اندازه روغن و مرغ یارانه ای آسان است. در مقابل، اگر یارانه شبه نقدی به صورت کارت اعتباری اجرا شود، این مسائل از بین می فرایند؛ به همین دلیل باید به نحوه اجرای یارانه شبه نقدی توجه مضاعف شود.

یارانه بگیرها بیکار می مانند؟

این گزارش می افزاید: یکی از نگرانی های اصلی سیاستگذاران در مورد یارانه، کاهش انگیزه مشمولان یارانه برای مشارکت در بازار کار است و این نگرانی در مورد یارانه شبه نقدی هم وجود دارد و در کوتاه مدت، دلایلی برای اثر مثبت و منفی یارانه شبه نقدی بر اشتغال وجود دارد.

از یک سو، یارانه شبه نقدی موجب کم شدن عرضه کار می شود، مثلاً کسی که به تحصیل مشغول می شود، کار نمی کند. اما انواع دیگر یارانه شبه نقدی هم باعث ایجاد یک پله درآمدی می شود و فرد اگر بیش از اندازه تعیینی درآمد کسب کند، یارانه شبه نقدی را از دست خواهد داد و این یعنی یک ضرر قابل توجه به او وارد شده است؛ به نحوی که در مجموع افراد تصمیم می گیرند کمتر کار کنند تا درآمدشان به آن سطح نرسد.

البته برخی برنامه ها مانند برنامه کمک غذایی مکمل با استفاده از کاهش تدریجی اندازه یارانه در زمان افزایش درآمد فرد، برای حل این مشکل قدم برداشته اند.

منبع: همشهری

آخرین اخبار حوزه اقتصاد کلان را در صفحه اقتصاد کلان خبرنگاران بخوانید.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا