با حسام منظور؛ از شازده ارسلان تا چاووش - هیو بلاگ

به عنوان یک تئاتری چه شد که سراغ بازی در تلویزیون رفتید؟

من فکر می کنم تئاتری و غیرتئاتری نداریم! ما فقط بازیگر داریم. در همه جهان هم آنچه تدریس می شود بازیگری است نه شاخه ای از آن؛ درست مثل عکاسی که این هنر را می آموزد و بعد انتخاب می نماید که سراغ عکاسی مستند، خبری یا هنری برود. هدف نهایی هر حرفه و آموزشی که در آن حوزه داده می شود مهم است. به نظر من بازیگری از تئاتر آغاز می شود و مسیر دیگری را برای بازیگر شدن نمی شناسم. فکر می کنم وقتی بازیگر هستم، یعنی باید روی صحنه رفته باشم. اساسا بازیگری از تئاتر آغاز می شود و من هم سعی کردم این حرفه را از مسیر اصلی آن آغاز کنم. پیش از این هم تجربه حضور در تلویزیون را داشتم، اما چون در نقش های اصلی بازی ننموده بودم، به میزان بانوی عمارت و برادرجان دیده نشدم. این هم از نتایج موانع زیاد بازیگری برای بازیگران تئاتر است که در سینما و تلویزیون دیر دیده می شوند و می توان طوماری از بازیگران بزرگ نام برد که بعد از 35 سالگی بازیگری آن ها موردتوجه قرار گرفته است.

این دیر دیده شدن سنگی است که سینما و تلویزیون پیش راه بازیگر می اندازد؟

واقعیت این است که بازیگر باید 10 تا 15 سال آموزش ببیند و تجربه کسب کند، دیده شدن نباید به سرعت اتفاق بیفتد. بازیگری شغلی سخت و احتیاجمند علم آموزی در حوزه علوم اجتماعی و نظری است، بنابراین قرار نیست یکی دو سال بعد از آغاز کار، دیده شوی. اگر بازیگران خارجی در سن جوانی می درخشند و موردتوجه قرار می گیرند به این علت است که آن ها آموزش دیدن را از کودکی آغاز می نمایند. اما از طرف دیگر برای بازیگران آموزش دیده هم موانعی برای رسیدن به جایگاه مناسب در سینما و تلویزیون وجود دارد. بازیگری تئاتر و رفتن روی صحنه هیچ وقت نباید کاری آسان و بی اهمیت به نظر برسد.

بعد از بانوی عمارت از وسواس برای انتخاب نقش بعدی گفته بودید. چاووش چه ویژگی ای داشت که راضی شدید انتخابش کنید؟

بعد از بانوی عمارت چند پیشنهاد بازیگری داشتم و فیلمنامه هایی به دستم رسید. برای من مثل همه بازیگران معیار های مختلفی برای انتخاب یک نقش وجود دارد. چیزی که برایم اهمیت دارد این است که کاراکتری که بازی می کنم چالش های دراماتیک داشته باشد. از کاراکتر های یکنواخت و تخت دوری می کنم، چون معتقدم نقش باید جای کار کردن تکنیکی را به من بدهد. چاووش این ویژگی موردنظر مرا داشت. از طرف دیگر گروهی که قرار است با آن کار کنم برایم مهم است و برادرجان عوامل حرفه ای و خوبی داشت که دوست داشتم با آن ها کار کنم.

چرا در سینما کم کارتر بوده اید؟

برای من خوب بودن کار مهم است نه قاب آن. این مرزبندی ها در کشور ما باب شده، در هرحالی که در همه جای جهان بازیگر می تواند در هر قابی که به او پیشنهاد می شود ظاهر شود. فکر می کنم سینما ضرورتا قاب باکیفیتی نیست. این تصور که سینما خوب و باکیفیت و تلویزیون ضعیف است درست نیست. در سینمای ما در سال 5 یا 6 فیلم خیلی خوب ساخته می شود و بقیه فیلم ها در حد معمولی یا حتی ضعیف هستند؛ بنابراین سینما آرمانشهر بازیگر ایرانی نیست. اما اگر پیشنهادی برای بازیگری در سینما وجود داشته باشد، باز هم برای من اولویت با کیفیت کار است.

شما تجربه تدریس بازیگری در دانشگاه را دارید. فکر می کنید آموزش آکادمیک این حرفه هم اکنون چقدر حرفه ای است؟

آموزش بازیگری در ایران از همان ابتدا یعنی بیشتر از 100 سال قبل، چندان علمی نبوده است. علاقه مندان به این هنر که از اروپا برگشته بودند تنها براساس علاقه مندی کوشش کردند این کار مهم را انجام دهند، اما بعد در دوره ای آموزش های خوبی ارائه شد و افرادی مانند حمید سمندریان که با فضای علمی این حرفه آشنا بودند شاگردان خوبی تربیت کردند. متأسفانه هم اکنون هیچ متر و معیاری برای آموزش ها وجود ندارد، چون نظارتی بر روند آموزش بازیگری صورت نمی گیرد. الان هر کسی با کمترین تجربه بازیگری می تواند کلاس بازیگری برگزار کند، درحالی که لااقل 20 سال پیش اوضاع این طور نبود. قبلا اگر کسی می خواست کارگردان شود سال ها شاگردی و دستیاری می کرد، اما حالا اوضاع طوری شده که هرکسی می تواند سراغ ساخت نمایش برود. سال گذشته به عنوان داور خانه تئاتر ناچار شدم برای انتخاب برترین بازیگر سال به دیدنی نمایش هایی بنشینم که اصلا قابل دیدن نبودند. فکر می کنم باید نهاد نظارتی وجود داشته باشد تا آموزش ها اصولی ارائه شود. فعلا نهاد نظارتی فقط در بحث ممیزی فعالیت می نماید.

شما برای بازیگری خود الگو داشته اید؟

نه، من به داشتن الگو اعتقاد ندارم. فکر می کنم الگو ها می توانند ما را گمراه نمایند، چون ممکن است باعث شوند خودمان را نشناسیم. البته بازی بازیگران بزرگ را همواره دنبال نموده ام و دوست داشته ام، اما متر و معیارم برای دوست داشتن یک هنرمند فقط کیفیت کارش بوده است. از بین بازیگران خارجی آنتونی هاپکینز را دوست دارم، اما معلوم است که شباهتی بین ما وجود ندارد. از بین بازیگران داخلی هم برای من احمد آقالو بازیگر ویژه ای بوده است. بازیگران دهه 60 خیلی قدرتمند و ماندگار هستند که حتما علت این موضوع به نوع آموزش ها و کسب تجربه آن ها برمی شود.

نقشی هم بوده که با خودتان گفته باشید کاش من آن را بازی می کردم؟

بیشتر نقش هایی را که می بینم می گویم کاش خودم آن را بازی نموده بودم. فکر می کنم این ویژگی بازیگری است و خیلی وقت ها بازیگر فکر می نماید شاید می توانست آن نقش را بهتر هم بازی کند. هم اکنون در سینمای ایران فیلمی که آن قدر خوب باشد تا حسرت بازی در آن را بخوری کم ساخته می شود. متأسفانه ما گرفتار فرایند خصوصی سازی هنر شده ایم و به جای اثر هنری، محصول هنری فراوری می کنیم. محصول هنری هم در گیشه پیروز است، اما ماندگار نمی شود. در گذشته مثلا بازی در فیلمی از علی حاتمی می توانست حسرت بزرگ یک بازیگر باشد، اما اکنون چنین حسرت هایی کمتر وجود دارد.

آخرین فیلمی که در سینما به دیدن نشستید کدام فیلم است؟

فیلم غلامرضا تختی را در سینما دیدم که به نظر فیلم بسیار خوبی هم بود. بعد از سال ها فیلمی به این خوبی در سینما دیدم که مطمئنم در آینده بیشتر از این هم موردتوجه قرار خواهد گرفت.

اهل سینما رفتن و دیدنی فیلم ها روی پرده هستید؟

در گذشته بیشتر سینما می رفتم، اما گاهی کیفیت فیلم ها آن قدر خوب نبوده و حالا ترجیح می دهم بیشتر فیلم ها را در خانه ببینم، مگر آنکه از فیلمی تعریف شده و موردتوجه قرار گرفته باشد تا برای دیدنی آن روی پرده وسوسه شوم.

تلویزیون دیدن می کنید؟

من تلویزیون هم می بینم. برخی معتقدند تلویزیون رسانه ای سطحی است، اما من چنین اعتقادی ندارم و به دیدنی تلویزیون هم می نشینم. در کنار آن سعی می کنم حتما سریال های روز خارجی را دنبال کنم، چون این سریال ها جز سرگرم نماینده بودن، برای من به عنوان بازیگر جنبه آموزشی هم دارند. ما احتیاج به یاد گرفتن داریم و این به معنای غربزدگی نیست. می توانیم علم بازیگری و فیلمسازی غربی را بیاموزیم و محتوای بومی خودمان را در آن بگنجانیم.

فکر می کنید این سریال ها سطح سلیقه مخاطبان را تغییر داده است؟

دیدنی سریال های خارجی که در سال های اخیر بیشتر باب شده سطح سلیقه بینندگان را بالا برده است. مدیران سینما و تلویزیون هم اعتراف می نمایند که کار سخت شده، چون ما با مخاطبان نوی روبرو هستیم که آثار روز فیلمسازی و سریال سازی جهان را دنبال می نمایند. راضی کردن چنین مخاطبی قطعا آسان نخواهد بود. سال ها قبل فقط 2 شبکه تلویزیونی وجود داشت و برخی از خانواده ها هم دستگاه ویدئو داشتند، اما الان با چند کلیک، مخاطب به روزترین آثار را دیدن می نماید و کیفیت آن ها را با هم مقایسه می نماید. ما هم ناگزیریم به روز شویم.

برای به روز شدن در فیلمسازی باید چه کاری انجام دهیم؟

امکانات ما تازه شده، اما برخی تفکرات ما هنوز عوض نشده است. سینما و تئاتر ما باید به طرف ساخت آثار اقتباسی و قصه های دراماتیک برود. بیشتر سریال های روز جهان از رمان ها اقتباس شده اند، اما با وجود داشتن ادبیات غنی، در ایران برای ساخت فیلم و سریال سراغ ادبیات نمی رویم. ارتباط سینما و ادبیات در کشور ما از جایی به بعد قطع شده است. برای به روز شدن باید سراغ چنین تکنیک هایی برویم. به روز شدن داشتن برترین دوربین ها و تجهیزات نیست بلکه باید نگرش و دیدگاهمان را تغییر دهیم. با آمدن مدیران نو کم کم ضرورت این تغییر نگرش ها جدی گرفته می شود.

نقطه هدف شما کجاست؟ رسیدن به کدام قله باعث می شود از جایگاهتان راضی باشید؟

هدف من انجام کار فرهنگی است. دنبال خودنمایی و عرض اندام نیستم. همین که بتوانم در حرفه خود درست کار کنم و آموخته هایم را به جوانان تازه کار بیاموزم برایم راضی نماینده است. در کنار آن من گوشه چشمی هم به فیلمسازی دارم. هم اکنون مشغول کار روی یک فیلمنامه هستم. هرچند ساخت این فیلم به این زودی ها اتفاق نمی افتد، چون با حوصله و وسواس زیادی کار را پیش می برم.

حرف دیگری مانده که بخواهید به خوانندگان این تبادل نظر بگویید؟

از مردم سپاسگزارم که سریال برادرجان را دیدن می نمایند و در اظهارنظر ها چه در فضای مجازی و چه در جهانی واقعی به من لطف دارند. واکنش های آنهاست که به من انرژی می دهد و باعث می شود در آینده هم کوشش کنم برترین کارم را ارائه دهم. واقعیت این است که بدون مخاطب، بدون رضایت و توجه بیننده ای که به دیدنی فیلم و سریال بنشیند هیچ کدام از تکنیک ها و آموزش هایی که برای آن کوشش نموده ایم به انتها نرسیده است. من از مردمی که بازی مرا دیدن نموده اند سپاسگزارم و امیدوارم تا انتها کار هم به دیدنی آن بنشینند و راضی باشند.

پ