چشم انداز حضور ایران در آکتائو قزاقستان؛ لزوم بازتعریف نیازها و امکانات - هیو بلاگ

حبیب الله ملکوتی فر سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در آکتائو قزاقستان در گفت وگو با خبرنگار خبرنگاران در دوشنبه به بررسی فرصت های همکاری اقتصادی و تجاری ایران با این منطقه و همچنین فرصت ها و ظرفیت های بالقوه در زمینه های مختلف پرداخت.

فرصت های سرمایه گذاری و اقتصادی آکتائو

فارس: در مورد فرصت های سرمایه گذاری و اقتصادی آکتائو توضیحاتی ارائه فرمایید؟

ملکوتی فر: دولت قزاقستان برای سرمایه گذاری در منطقه مانگیستائو اولویت هایی را معرفی کرده است که گمان کنم شامل سرمایه گذاری در حوزه صنایع نفتی، حمل و نقل، مجتمع های صنعتی، گردشگری و انرژی های جایگزین است. این ها اهم و تیترهای کلی موضوع است و شاید امور دیگری باشد که فعلا حضور ذهن ندارم.

بر همین اساس ما سرمایه گذاری در زمین های ساحلی که به صورت رایگان برای طرح هایی چون اماکن تفریحی، پارک های آبی ساحلی، هتل ها و اقامتگاه های ساحلی در نظر گرفته شده اند را پیشنهاد می دهیم. خوبی این پیشنهاد در آن است که تمامی امکانات و زیرساخت های مورد نیاز در این مناطق در اختیار سرمایه گذار قرار می گیرد. علاوه بر این طرح های مذکور در این منطقه از اقتصادیات های دولتی نیز معاف هستند.

در رابطه با انرژی های جایگزین و تجدیدپذیر نیز شرایط در این منطقه برای ایجاد نیروگاه های خورشیدی و بادی فراهم است. میانگین سرعت باد در این منطقه 8.43 متر بر ثانیه است، میانگین روزهای آفتابی هم در منطقه حدود 300 روز در سال است که از بهترین شرایط در این کشور برخوردار است. البته یک بار که من از استاندار وقت مانگیستائو پرسیدم، پاسخ داد که تصمیم در مورد سرمایه گذاری در این حوزه در اختیار استان ها نیست و دولت مرکزی باید تعیین کند.

بنابراین اگر بخشی از هلدینگ های مرتبط با سرمایه گذاری در حوزه انرژی پاک علاقمند به مذاکره در این مورد باشند، برای بازدید و راهنمایی ما در خدمتشان هستیم اما برای تصمیم و نتیجه گیری در نورسلطان باید کار انجام گردد که قطعا همکاران ما در سفارت هم راهنمایی های خوبی خواهند کرد و هم همراهی خوبی خواهند داشت.

در حوزه مجتمع های کشاورزی صنعتی با توجه به شرایط مساعد این منطقه پیشنهاد می گردد در بخش های ایجاد گلخانه، دامداری و پرورش ماهی سرمایه گذاری مشترک انجام دهند و ما برای راهنمایی و کمک در خدمت بازرگانان عزیزمان هستیم.

فارس: منطقه اقتصادی خاص یا منطقه آزاد هم دارند؟

ملکوتی فر: بله، یک منطقه ویژه اقتصادی در آکتائو وجود دارد که شرایط مساعد و متنوعی به لحاظ اقتصادی و صنعتی برای سرمایه گذاران فراهم می کند. اگر اشتباه نکنم در محدوده منطقه ویژه آکتائو تا به امروز بیش از 29 پروژه سرمایه گذاری اجرا شده و شدیدا در پی سرمایه گذاران و کارهای تولیدی با کیفیت و ادامه دار می گردند و امکانات خوبی هم در اختیار می گذارند.

تا آنجا که به تبلیغ و سخنان مشوقانه مربوط می گردد در این بخش تمام تسهیلات مورد نیاز جهت سرمایه گذاری فراهم است، ازجمله معافیت اقتصادیاتی، دسترسی به زیرساخت های مورد نیاز و فرایند ساده و سهل جهت جذب نیروی کار خارجی.

همانگونه که پیشتر عرض کردم برای سرمایه گذاری شرایطی را تذکر دادم باید رعایت کرد. اخیرا از برخی از استان های ایران از جمله قزوین آمدند و اگر انشاالله جدی باشند در فعالیتشان هم امکانات خوبی را دریافت خواهند کرد و هم شراکت های بسیار خوبی را در این منطقه برقرار خواهند ساخت.

فارس: در چه زمینه هایی؟

ملکوتی فر: اجازه بفرمایید این را پس از به نتیجه رسیدن خود دست اندرکارانش اگر صلاح دانستند، اعلام می کنند. من مایل نیستم اقداماتی که تازه روی کاغذ است را اعلام کنم. اجازه بفرمایید گفتار قبلی در مورد سرمایه گذاری را تکمیل کنم.

طبق اعلامی که به ما شده است و اطلاعاتی که ما داریم، آمادگی برای سرمایه گذاری در بخش های دیگری نیز وجود دارد، مثلا اعلام کردند که برای ایجاد یک مرکز لجستیک و مواصلاتی برای جمع آوری محموله های صادراتی- وارداتی و انجام فرایندهای مربوطه، یا برای ایجاد یک پایانه دریایی برای محموله ها و کانتینرهای ورودی و خروجی در پی سرمایه گذار هستند. برای ایجاد نیروگاه های بادی با ظرفیت 20 مگاوات و 42 مگاوات، بیمارستان شهری چند منظوره، اقامتگاه های تفریحی ساحلی که قابلیت استفاده در تمام فصول سال را داشته باشد، مرغداری، سایت پرورش ماهی، صنایع فرآوری محصولات دریایی و آبزی، و از این دست کارخانه ها و کارگاه های تولیدی مشوق هستند.

همکاری های ایران با آکتائو

فارس: الان شرایط روابط ما با قزاقستان و مخصوصا حوزه ماموریت شما چگونه است؟ به لحاظ اقتصادی با توجه به شرایط تحریم ها و کرونا و... الان در چه شرایطی هستیم ؟ مهم ترین کالاهای صادراتی و وارداتی در روابط اقتصادی با آکتائو کدامند؟

ملکوتی فر: در کل ما در نقطه بسیار خوبی از روابط قرار داریم. در مورد کل کشور قزاقستان اجازه بفرمایید اگر لازم شد با کننده سیاسی دولت ایران در قزاقستان یعنی سفیر محترم بپرسید و قطعا ایشان پاسخ لازم را خواهند داد. به عنوان یک کلیت، ما در نقطه بسیار خوبی در هر دو طرف هستیم و البته جای کار بسیار هم داریم.

در رابطه با این منطقه همین دریافت ساری و جاری است، یعنی روابط بسیار خوبی از همه لحاظ داریم و جای کار بسیار زیادی در پیش رو داریم. تحریم اثرگذار بوده اما رفت و آمدها و موارد مورد نیاز مورد تبادل بوده و همچنان هست. کرونا خیلی از فعالیت ها و برنامه های خوبی را که برای ارتباطات این استان با استان های شاقتصادی و دیگر استان های خودمان پیش بینی کرده بودیم، به تاخیر انداخته و مخصوصا قرار بود 2 نمایشگاه اقتصادی و فرهنگی با حضور 3 استان گلستان، مازندران و گیلان برگزار کنیم که متاسفانه نشد.

چند سفر دانشگاهی و همچنین یک کار بزرگ در حوزه نانو تکنولوژی با دانشگاه یسه نوف داشتیم و سفر هیئت عالی این دانشگاه به گیلان، گلستان و مازندران که متاسفانه با تاخیر روبرو شد. در کل به لحاظ روابط و مبادلات بازرگانی نتوانست ما را زمینگیر کند. کشتی ها در این مدت در آمد و شد بودند، کالاهای صادراتی ما تا 37 درصد افزایش پیدا کردند و بحمدالله همین گونه ادامه دارد.

هم اکنون یکی از مهمترین کالاهای صادراتی کشورمان به این منطقه مصالح و ابزارآلات ساختمانی همچون سیمان، سنگ، سرامیک، کاشی، آجر، انواع بلوک های ساختمانی و غیره... است. تعبیر خود من همواره این بوده که در اینجا از پی تا بام ساختمان ها هرچه وسیله داشته باشید مورد نیاز است.

علاوه بر این یکی دیگر از مهمترین محصولات صادراتی ایران به آکتائو و قزاقستان محصولات کشاورزی است و ما تلاش داریم تا بخش فنی مهندسی را وارد این بازار کنیم. تنوع به صادرات در دستور کار ما بوده و اکنون فرآوردهای لبنی و مواد شوینده نیز وارد این بازار شده و به صورت خرد، البسه نیز از سوی برخی ایرانی - قزاق ها در حجم کم وارد می گردد.

از طرف قزاقستان مهمترین موارد وارداتی به ایران نیز انواع غلات، نهاده های دامی، مواد معدنی و زغال سنگ است که مورد اخیر در سال جاری در تناژ بسیار بالایی واردات داشتیم.

فارس: در حال حاضر این مواد با کشتی به کشور حمل می شوند؟

ملکوتی فر: بله، تقریبا غالب آن، بخشی هم از طریق ریلی از جهت ترکمنستان. در گذشته از همین جهت ترکمنستان حمل کالا با کامیون و کامیونت را هم داشتیم که الان به دلیل سیاست های دولت ترکمنستان انجام نمی گردد و بخشی هم که با کامیونت حمل می گردد توسط کشتی رو-رو به آکتائو حمل و سپس به مقصد می رود.

ضرورت بازتعریف نیازهای ایران

فارس: پس این بندر برای کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نیز مهم است؟

ملکوتی فر: بله اهمیت دارد اما این اهمیت بیشتر ناظر به اهمیتی است که دریای خزر برای ما دارد و ما باید حضورمان را در آن هر روز قوی تر از گذشته کنیم. شاید کل ظرفیتی که کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران برای این بندر به کار گرفته بین 5 تا 7 درصد باشد و احتمالا تمام ظرفیت کشتی هایی که در این جهت دارند کار می کنند که بزرگترین آنها ظرفیت 6500 تن دارد، در طول سال با یک کشتی در بنادر جنوب که ظرفیت های بالای 200 تا 300 هزار تن دارند، آن هم برای یک وهله محموله آنها برابری نکند.

این هم به نقص ما برمی گردد که نتوانستیم کشتی هایمان را نوسازی و متناسب سازی کنیم و هم به شرایط ارتباطات ما در دریای خزر و حجم تبادل تجاری که داریم که معتقدند فعلا همین جواب می دهد. من روزی را می بینم که باید هر چه سریعتر به فکر بیفتیم و اولاً نیازهایمان را برای اوراسیا و مخصوصا کشورهایی نظیر قزاقستان و کشورهای دیگری که از این جهت استفاده می کنند بازتعریف کنیم و ثانیاً وسایل ترابری خود و حمل و نقل دریایی خودمان را بر اساس آن بازتعریف و نوسازی کنیم.

در واقع ضمن اجر گذاشتن برای تمام تلاش هایی که دوستان و همکاران ما در کشتیرانی و سامانه های حمل و نقل انجام می دهند، اهمیتی که کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران برای این منطقه قائل است مبتنی بر آنچه که هست، می باشد و نه آنچه که باید!

ما معتقدیم اگر بخواهیم می توانیم به این جهت ترانزیت در راستای کریدور شمال-جنوب جان تازه ای ببخشیم و از این فرصت بهره برداری کنیم؛ بدین صورت که کالاهای وارداتی از جنوب آسیا جهت ترانزیت از بنادر جنوب ایران به بنادر شمال ایران و سپس از طریق کشتی های رو-رو به آکتائو قزاقستان منتقل و از این بندر در سراسر آسیای مرکزی توزیع گردند.

برای این منظور نیازمند یک سیستم حمل و نقل دریایی پیشرفته و هدفمند در دریای خزر هستیم. یکی از اقدامات خوب اجرا شده در سال گذشته راه اندازی خط کشتیرانی رو-رو از بندر امیرآباد به بندر آکتائو بود، که بسیار مفید و حائز اهمیت است و انتظار می رود این فرایند مورد حمایت قرار گیرد.

فارس: اخیرا پرواز مستقیم بین آکتائو و گرگان پس از 2 سال و نیم تلاشی که انجام شد، راه اندازی شد. آینده آن و تاثیرات آن را در چه می دانید؟

ملکوتی فر: بله، بحمدالله این تلاشی که البته از نظر من بسیار پیشتر بوده و به قبل از مسئولیت من بر می گردد، نتیجه داده و اولین خط پرواز بین گرگان و آکتائو برقرار شده است. این فعلا به صورت ماهی یک بار و پرواز چارتری و ویژه است و تمام تلاش ما بر آن است تا آن را به صورت یک خط پروازی نرمال و دائمی درآوریم و سوای مذاکرات متعددی که پیش از این با مسئولان آکتائو داشتم، پس از برقرای این پرواز نیز ملاقات هایی برقرار شده و مهم ترین تقاضای ما کمک برای دائمی شدن این پرواز بوده است.

در واقع پرواز مستقیم از یکی از استان های شاقتصادی کشور به آکتائو قزاقستان همواره یکی از اهداف اصلی این کنندگی طی چند سال اخیر بوده است و تا به امروز تلاش های زیادی از سوی افراد مختلف مصروف این امر شده است. در مورد اخیر این تلاش مصروف برقراری پرواز به گرگان در استان گلستان شده و بحمدالله تا اینجای کار نتیجه بخش بوده است. گرچه هزینه و وقت و انرژی بسکمک از سوی این کنندگی برای آن صرف شده و گاه پرواز تا مراحل نهایی پیش رفته ولی به دلایلی به انجام نرسیده، ولی شکر خدا این آرزو تا اینجا پیش رفته و آنچه حائز اهمیت است رضایتمندی خدا و مردم رنج دیده ای است که سال های سال در آرزوی این پرواز بوده اند.

الان باید کمک کرد تا این موضوع دائمی گردد و منقطع نگردد. دلایل توجیهی بهینه بودن این اقدام نیز مکررا به صورت های گوناگون در مکاتبات رسمی، مکالمات شفاهی ، مذاکرات و جلسات رسمی و غیر رسمی ارائه شده است.

مبنای این اقدام یک تفکر ملی و بر پایه اصول بنا شده بر منافع ملی کشور عزیزمان ایران بوده است. تاثیرات آن را هم که فرموده اید بسیار زیاد است و آینده این تاثیرات را نشان خواهد داد. حدود 3 سال قبل که به این کنندگی سفر داشتم اعلام داشتم که جان مایه روابط و آن نقطه اصلی گسترش ارتباطات تجاری بین دو کشور برقراری پرواز بین آکتائو و ایران است که ترجیح ما یکی از مراکز استانی در شمال ایران بوده و همچنان هم هست.

اکنون که این پرواز برای شهر گرگان برقرار شده تاثیر خود را در تمام زمینه ها از جمله در گسترش مراودات بین استانی، گسترش حضور بازرگانان و افزایش گردشگران و نیز توریسم درمانی به زودی نشان خواهد داد. فعلا بزرگترین مانع قوانین مربوط به قرنطینه های کرونا مخصوصا در دولت قزاقستان است و انشاالله به زودی که این مسئله برطرف گردد، شما شاهد این دگردیسی فوق العاده در روابط دو طرف خواهید بود.

ح