چرا بحران لیبی برای روسیه مهم است؟ - هیو بلاگ

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، کنفرانس برلین با موضوع حل بحران لیبی ظاهرا به نتیجه معینی نرسید و ارتش آزادی بخش ملی لیبی با دستور ژنرال حفتر دوباره حملات خودش را به طرابلس، یعنی مرکز دولت وفاق ملی لیبی شروع کرد. پیش از این کنفرانسی در مسکو با حضور طرفین برگزار گردید که در آن نیز ژنرال حفتر بدون امضای تفاهم نامه جلسه را ترک کرد.

شواهد نشان می دهد که اختلافات بین ارتش آزادی بخش ملی لیبی (National Liberation Army) و دولت وفاق ملی به ریاست فایز السراج بسیار زیاد است و برقراری آتش بس به سختی صورت می گیرد. اما از دلایل اصلی عدم برقراری آشتی ملی بین آنها به سیاست ها و منافع کشورهای خارجی در رابطه با لیبی باز می گردد. از یک سو کشورهای اروپایی خواهان کنترل لیبی و رجحان دولت وفاق ملی جهت تامین منافع خود هستند و از سوی دیگر کشور روسیه با روینمودهای دوگانه، مواضع خود را پیگیری می نماید.

منافع روسیه در لیبی

برای آنالیز منافع روسیه در لیبی ابتدا باید اشاره نمود که مسکو استراتژی معینی را برای حضور خود در شمال آفریقا تعریف ننموده است. در واقع ترسیم یک راهبرد فقط در معین منافع یک کشور خلاصه نمی گردد، بلکه راهبرد یک نقشه از پیش معین شده است که حتی نوع مواضع حمایتی را معین می نماید، اما روسیه از نظر زمانی برنامه طراحی شده ای را برای حضور مؤثر در خاورمیانه نداشته است. بنابراین پرداختن به مواضع روسیه بر اساس منافع این کشور بهتر از یافتن راهبرد مسکو درباره لیبی است.

بخش اول منافع روسیه در لیبی مالی و تجاری است. لیبی کشوری در حاشیه دریای فوق استراتژیک مدیترانه با خط ساحلی 1770 کیلومتر است. در سواحل این کشور بنادر مهمی قرار گرفته است که از جمله آنها بندر طرابلس است. این بندر بیشتر کاربرد گردشگری دارد و تحت کنترل دولت وفاق ملی است.

افزون بر آن بندر البوری (Bouri) در غرب لیبی قرار گرفته است که بزرگترین میدان نفتی لیبی است که تخمین زده می گردد میزانی در حدود دو میلیارد بشکه نفت خام و حجم زیادی از گاز طبیعی را در اختیار داشته باشد. بنادر دیگری مانند بندر بنغازی، دارنا، ترمینال نفتی مارسا برگا (Marsa Brega) و مارسا الحریقا (Marsa Al-hariga) همگی بیانگر اهمیت سواحل این کشور در زمینه انتقال انرژی به اروپا و تجارت کالاها به قاره آفریقا است.

روسیه با توجه به نشست سران روسیه و آفریقا که اواخر سال گذشته میلادی برگزار گردید، برنامه بلندمدتی را برای گسترش ارتباطات تجاری با کشورهای این قاره ترسیم نموده است و در انتها نشست مذکور قرار شد که سهم تجاری روسیه در رابطه با آفریقا به رقمی بیش از 10 میلیارد دلار افزایش پیدا کند. بنابراین برای مسکو بسیار مهم است که بتواند با تسلط بر بنادر مهم لیبی، کنترل تجارت کالا به قاره آفریقا را به دست بگیرد. روسیه در سال 2011 بخش مهمی از بدهی های کشور لیبی را بخشیده بود اما همچنان بدهی لیبی (شرقی) به روسیه در حال افزایش است که ممکن است روسیه در قبال آنها، توسعه بنادر این کشور مانند بازسازی و وصل کردن خطوط داخلی به این بنادر دنبال کند.

مسکو در زمان حکومت معمر قذافی، قراردادهایی را در رابطه با احداث زیرساختی های حمل ونقل و خطوط ارتباطی امضا نموده بود که از جمله آنها خط راه آهن سرت-بنغازی است. بنابراین روسیه کوشش می نماید علاوه بر احیای این قراردادها، مواردی جدیدی را هم امضا کند.

افزون بر آن، لیبی بیشترین منابع انرژی در میان کشورهای آفریقایی را دارد که بنا به گفته کارشناسان، هنوز بسیاری از این میدان ها کشف نشده است. مقصد بیشتر این منابع انرژی مانند گاز، کشورهای اروپایی هستند که به وسیله خط لوله کف دریا منتقل می شوند.

روسیه ظرفیت گسترده ای در فراوری و انتقال صنایع سنگین دارد. مسکو در حال حاضر با ارسال تکنسین های شرکت روس نفت، ایجاد بعضی تاسیسات جدید نفتی، تعمیر و نگهداری دائمی زیرساخت های انرژی و کشف منابع جدید، کوشش می نماید تا کنترل خود را بر منابع انرژی لیبی گسترش دهد.

بنابراین با توجه به بخش اول منافع روسیه در لیبی یعنی مالی، می گردد منافع سیاسی این کشور را نیز تبیین کرد که عبارتند از:

الف) روسیه خود تامین کننده بزرگ گاز اروپاست که با کنترل بر منابع انرژی لیبی می تواند اهرم فشار بهتر و مؤثرتری را در قبال کشورهای اروپایی به دست آورد.

ب) مدیریت بحران لیبی و موارد نظیر آن می تواند از شدت بحران ها در اوکراین و مرزهای روسیه بکاهد و با توجه به مواضع مسکو در لیبی، امکان کاستن از تحریم های اتحادیه اروپا علیه روسیه به وسیله معامله گری وجود دارد.

ج) روسیه می تواند سهم خود از تجارت و تعاملات با قاره افریقا را افزایش دهد و حضور قوی تری چه از نظر ناوگان نظامی و چه از نظر بازرگانی در دریای مهم مدیترانه داشته باشد.

د) از جمله اقدامات روسیه در زمان کنونی، کوشش این کشور برای کسب وجهه بین المللی است که کوشش های میانجی گرانه برای حل بحران (چه به صورت ظاهری) می تواند پرستیژ جهانی روسیه را افزایش دهد.

ه) کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی برای حمایت از ژنرال حفتر هزینه های زیادی نموده اند و ترکیه نیز مواضع معینی را در قبال بحران لیبی دارد. روسیه در این شرایط در قبال هماهنگی و در نظر دریافت مواضع این کشورها، امتیازهایی را از انها کسب می نماید که کمترین آن حضور مالی روس ها در کشورهای حاشیه خلیج فارس است.

چالش های روسیه در لیبی

دولت وفاق ملی لیبی با معین سازمان ملل متحد به صورت موقت به روی کار آمده است. این دولت مورد حمایت کشورهای اروپایی است، پول ملی این دولت در کشور انگلستان به چاپ می رسد که در مقابل، دینارهای قسمت شرقی لیبی در روسیه چاپ و منتقل می شوند. این شرایط شرایط پولی دوگانه ای را به وجود آورده است که در قسمت شرقی روز به روز نقدینگی در حال افزایش است. بنابراین بدهی های ارتش ملی از یک سو و افزایش نقدینگی از سوی دیگر، رویه فروش انرژی و کسب درآمد در این منطقه را با چالش پیچیده ای روبرو نموده است که این هزینه های مسکو را بیش از بیش افزایش می دهد.

افزون بر آن، نامعلوم بودن پیروز نهایی بحران موجب شده که روسیه ارتباط خود با طرفین درگیر را حفظ کند و این موضوع کار را برای مسکو سخت تر نموده است، چراکه هماهنگ کردن مواضع کشورهای دیگر با رویکرد معین ، برای کشوری با رویکرد دوگانه بسیار سخت است، با این حال تامین منافع سیاسی و مالی گفته شده برای مسکو اولویت دارد که این منافع جهت کنفرانس های صلح در فرمت های مختلف را معین می نماید.

میکائیل مدیرروستا

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا

سازمان میراث فرهنگی: سازمان میراث فرهنگی، با وبسایت مجموعه میراث فرهنگی ایران همراه باشید.