خبرنگاران احداث 429 سازه آبخیزداری برای مهار خشکسالی در بوشهر - هیو بلاگ

به گزارش خبرنگاران، آب و خاک منابع مهم و ارزشمندی است که طبیعت به انسان هدیه کرده و بدون داشتن آب و خاک سالم، حیات و زندگی روی کره خاکی امکان پذیر نخواهد بود بر همین اساس، حفظ آب و خاک و آلوده نکردن آن وظیفه همه انسان ها است.

در مناطق خشک و نیمه خشکی مثل استان بوشهر علاوه بر ریزش های جوی ناچیز و پراکندگی زیاد، بارش های سالانه آن در3 تا 5 بارندگی در طول یک سال آبی خلاصه می شود که با شدت زیاد و در زمان کمی انجام و منجر به بروز سیلاب های مخرب می شود به نحوی که این استان در آمار سیلاب های مخرب در 30 سال گذشته در رتبه پنجم تا هفتم کشور جای دارد.

میانگین بارندگی در استان بوشهر 250 میلی متر در سال است که در صورت تحقق این میزان بارندگی، مجموع روان آب های ناشی از بارش های این استان و استان های همجوار بالا دست که به سمت خلیج فارس سرازیر می شود در مجموع بیش از چهار میلیارد مترمکعب است و با همه تلاشی که از سوی وزارتخانه های نیرو و جهاد کشاورزی اجرا شده است تا به امروز فقط بین 10 تا 15 درصد از این حجم روان آب مهار و 85 تا 90 درصد از آنها بدون استفاده در دریا تخلیه می شود.

از طرفی اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان داری علاوه براینکه بخش زیادی از این روان آب ها را کنترل می کند، از فرسایش و تخریب خاک جلوگیری کرده و باعث تغذیه سفره های آب های زیرزمینی می شود به همین دلیل انجام پروژه های مهم آبخیزداری و استحصال حجم قابل ملاحظه ای از آب های روان باعث مدیریت بحران آبی که در اثر خشکسالی سال های گذشته اتفاق افتاده شد و اگر این کار انجام نمی شد به طور یقین استان بوشهر اکنون با شرایط حادتری در زمینه کم آبی روبرو بود.

براساس آمارهای موجود پس از پیروزی انقلاب اسلامی تاسال 1392 در مجموع 404 سازه آبخیزداری در استان بوشهر احداث شده بود، این در حالی است که از سال 92 تا 99 با همت و تلاش دولت تدبیر و امید 429 سازه آبخیزداری درسطح 2هزار و 850 هکتار، گابیون بندی 17هزار و 386مترمکعب، عملیات خشکه چین و هلالی آبگیر، 166 هکتار پیتینگ و 439 هکتار عملیات بیولوژیک در این استان انجام شد که معادل کل عملکرد 34 ساله پیش از آن بوده است.

این شرایط نشان می دهد مسائل مالی،تحریم های ظالمانه و تنگناهای مالی مانع از توجه دولت تدبیر و امید به منابع آب و خاک و اجرای طرح های آبخیزداری برای تقویت سفره های زیرزمینی در استان بوشهر نشد، زیرا با توجه به خشکسالی های بیش از یک دهه اخیر در این استان، هرگونه غفلت در این زمینه منجر به بیکاری خانواده ها و تهدید اشتغال و تولید می شد.

سازه های آبخیز سد راه سیلاب های بنیان کن

رئیس اداره مهندسی و مطالعات اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر می گوید: از حجم سه میلیارد و 100 میلیون متر مکعب روان آب های استان بیش از یک میلیارد و 400 میلیون متر مکعب آن در کمتر از 2 ساعت به دریا می ریزد این درحالی است که کنترل و استحصال فقط نیمی از آن می تواند تحولی عظیم در تثبیت و توسعه بخش کشاورزی استان، کاهش خسارت های ناشی از سیل و افزایش آب دهی چاه ها شود.

محمد سبحانیان معتقد است: به همین دلیل اهمیت آبخیزداری به منظور بهره برداری از سیلاب ها به عنوان کلید راه گشای همه معضلات کم آبی و خشکسالی احساس شده است در همین ارتباط آبخیزداری با سه هدف کلی پیشگیری، حفاظت و احیا به دنبال آن است که مسائل موجود در حوضه های آبریز را کاهش و موجب ایجاد فرصت در هر منطقه شود.

به گفته سبحانیان همه می دانیم 95 درصد غذای انسان از زمین حاصل می شود و بر این اساس، باتوجه به رشد جمعیت، گسترش شهرها و از بین رفتن زمین های زراعی و مهاجرت از روستاها، لازم است برنامه ریزی مدونی برای حفاظت و صیانت از خاک انجام شود.

سبحانیان با اشاره به مشکل فرسایش خاک بر اثر خشکسالی وافزایش استفاده بی رویه از منابع آبی افزود: میانگین فرسایش خاک در جهان 12 تن و در ایران 16 تن است اما در استان بوشهر بین 20 تا 25 تن در هکتار برآورد می شود که این آمار از متوسط جهانی و کشوری بالاتر است.

وی ادامه داد: فعالیت های توسعه ای آبخیزداری نه تنها موجب حل مسائل این بخش می شود بلکه با ایجاد توسعه پایدار به بهبود شرایط مالی و استانداردهای زندگی در این بخش نیز کمک می کند.

با انجام عملیات بیولوژیک و مکانیکی می توان پوشش گیاهی مراتع را بهبود بخشیده و از این طریق شرایط تغذیه دام و در نهایت تولیدات دامی نیز افزایش می یابد همچنین با افزایش پوشش گیاهی از یک طرف خطر سیل و رسوب در حوضه آبریز کاهش یافته و نفوذ پذیری سطح آب زیرزمینی، آب چاه ها و قنات ها نیز بیشتر می شود.

آبخیزداری مرهم زخم خشکسالی

مهار روان آب ها، کاهش خسارت های سیلاب در اراضی پایین دست و تأسیسات زیربنایی، استحصال آب و افزایش آب دهی چاه ها، چشمه ها و قنات ها از مهمترین مزایای توسعه آبخیزداری است.

در این سال ها که به دلیل تغییرات اقلیمی از یک سو شاهد تجربه بی رحمی های سیل و از بین رفتن هست و نیست انسان ها و طبیعت هستیم احداث و توسعه سازه های آبخیزداری به عنوان مرهمی بر این زخم ها بیشتر احساس می شود.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر سطح تحت تاثیر 429 سازه آبخیزداری احداث شده در دولت های یازدهم و دوازدهم در این استان را 233 هزارو 319 هکتار مطرح نمود که برای اجرای آنها تا به امروز 152میلیارد و 81 میلیون تومان اعتبار هزینه شده است.

به گفته علی جعفری این سازه های آبخیزداری در استان بوشهر در هشت سال اخیر توانسته اند 56میلیون و 862 هزار و 416 مترمکعب آب استحصال و به سفره های زیرزمینی تزریق کنند.

وی نفوذ سالانه آب سیلاب به آبخوان ها و سفره های آب های زیر زمینی به طور میانگین یکهزار مترمکعب در هکتار،کنترل فرسایش خاک سالانه به طور میانگین 9 تن در هکتار، افزایش تولید علوفه سالانه میانگین 120 کیلوگرم در هکتار، حفظ و افزایش تنوع ژنتیکی گیاهی و جانوری و ایجاد تعادل در اکوسیستم ها، کمک به پایداری توسعه کشاورزی به دلیل چند منظوره بودن اقدام های آبخیزداری و آبخوانداری (حفظ آب و خاک)، بهبود معیشت روستائیان و تحقق اهداف ارتقا درآمد، ایجاد اشتغال در زمانی کوتاه و استقبال بالا از سوی مردم و درخواست مسئولان استان به دلیل عملکرد بسیار خوب اقدامات آبخیزداری و آبخوانداری را از جمله نتایج اجرای سازه های آبخیزداری در استان بوشهر مطرح نمود.

جعفری ادامه داد: 63 مورد پروژه مطالعاتی حوزه های آبخیز در استان بوشهر به مساحت یک میلیارد و 226 هزار و 9 هکتار اجرا شده است که از این مجموع 27 مورد از آن به مساحت 481هزار و 835 هکتار با 2 میلیارد و 709 میلیون تومان اعتبار در هشت سال اخیر اجرا شده است.

جهش سازه های آبخیزداری در دولت تدبیر و امید

براساس آمارها در دولت تدبیر و امید به صورت میانگین سالانه 54 سازه آبخیزداری در استان بوشهر احداث که بیشترین سازه ها نیز با وجود مسائل مالی در سال های 97 و 98 به ترتیب 76 و 98 سازه آبخیزداری ساخته شده است.

به گفته مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر،آمارها نشان می دهد تا قبل از سال 92، به طور میانگین سالانه 12 سازه آبخیزداری در استان بوشهر احداث می شد این درحالی است که این آمار در دولت تدبیر و امید به نسبت بسیار بالاتر است.

غلامرضا منتظری می گوید: در استان بوشهر 32 دشت وجود دارد که تعدادی از آنها از جمله دشت بوشکان، تنگ ارم، دشت پلنگ و حوزه جم و ریز از لحاظ برداشت آب ممنوعه شده اند و باتوجه به اینکه استان از پتانسیل سیل خیز بالایی برخوردار است همین مساله یکی از دلایل قانع کننده برای اجرای سازه های آبخیزداری است.

یکی دیگر از رویکردهای اجرای سازه های آبخیزداری باتوجه به بیلان منفی بیشتر دشت ها تقویت سفره های زیرزمینی است که تلاش شده با استحصال بیش از 56 میلیون مترمکعب آب به معیشت روستائیان که ارتباط مستقیمی به آب دارد، کمک شود.

صندوق توسعه ملی پشتوانه ای برای اجرای پروژه های آبخیزداری

از سال 97 نهضت عظیمی در ارتباط با تامین اعتبار از صندوق توسعه ملی با اذن رهبر معظم انقلاب و حمایت دولت و پشتیبانی مجلس برای اجرای طرح های آبخیزداری در کشور شکل گرفت و تحولی عظیم در این بخش به وجود آمد.

استفاده از اعتبارات صندوق توسعه ملی برای موارد خاص با درخواست دولت از رهبر معظم انقلاب انجام می شود که بدلیل اهتمام دولت به بخش آبخیزداری از سال 97 این مساله در دستور کار دولت قرار گرفت و با مجوز داده شده اعتبار مناسبی به این بخش اختصاص یافت.

به گفته منتظری با وجود تحریم های ظالمانه، تنگناهای مالی و کاهش درآمدهای دولت اما بیشترین کارهای آبخیزداری در دولت های یازدهم و دوازدهم از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی اجرا شده است.

وی ادامه داد: در این ارتباط در سال های 97، 98 و 99 به ترتیب 12میلیارد و 600 میلیون تومان، 43 میلیارد تومان و 24 میلیارد تومان به بخش آبخیزداری استان بوشهر اختصاص یافت که اختصاص این اعتبار روح و انرژی تازه ای به اجرای پروژه های آبخیزداری استان بوشهر بخشید.

منتظری معتقد است: چهار برابر شدن این اعتبارات در استان بوشهر بیانگر توجه دولت به پروژه های منابع طبیعی بویژه در بخش آبخیزداری است و باتوجه به بارش های زودگذر و فصلی که به شدت از دسترس خارج و یا در پائین دست باعث تخریب و آسیب به زیرساخت ها می شود ضرورت اجرای سازه های آبخیزداری را در استان بوشهر دوچندان می کند.

در زمان حاضر 833 انواع سازه آبخیزداری در استان بوشهر در سطح 438 هزار و 985 هکتار وجود دارد که برای اجرای آنها تا به امروز بیش از 196 میلیارد و 357 میلیون تومان اعتبار هزینه شده و این سازه ها توانسته اند تا به امروز 132 میلیون و 15هزار و 904 مترمکعب آب استحصال کنند.