اسکارِ چراغ خاموش - هیو بلاگ

به جز تعویق دو ماهه برگزاری مراسم که به دلیل کرونا رخ داد، کاهش محسوس تماشاگران تلویزیونی هم اتفاق قابل اشاره ای است. شیوه برگزاری فیزیکی ـ آنلاین، نقش مهمی در این افت تعداد مخاطب و کم رونق تر شدن این مراسم دارد. اما شاید یکی از مهم ترین دلایل ناخوش احوالی اسکار سال جاری، حضور فیلم هایی باشد که باوجود امتیازاتی، آن طور که باید باعث شگفتی تماشاگران نشدند.

دست کم تعداد این آثار به حدی نبود که یک رقابت نفسگیر اسکاری را به وجود بیاورد. مقایسه نامزدهای بهترین فیلم اسکار 2021 و 2020 به خوبی تفاوت ها را نشان می دهد و سال گذشته با فیلم های پرشور و پرهیاهوتری (شاید نه لزوما بهتری) روبرو بودیم که تنور مشهورترین جایزه سینمایی جهان را گرم کردند. به جز انگل (بونگ جون هو) که فیلم جذاب و بحث انگیزی بود، فیلم های مرد ایرلندی (مارتین اسکورسیزی)، جوکر (تاد فیلیپس)، 1917 (سام مندس) و روزی روزگاری هالیوود (کوئنتین تارانتینو) را هم داشتیم که فارغ از کیفیت و بعضی کم و کاستی ها، خبرساز و در سطح اسکار بودند. اما سال جاری شاید دیوید فینچر، کارگردان منک سرشناس ترین فیلمساز حاضر در بخش بهترین فیلم و بهترین کارگردانی بود و فیلم پر زرق و برق و جلوه گرانه ای در میان نامزدهای بهترین فیلم وجود نداشت.

روزی روزگاری کرونا

جایزه بهترین فیلم اسکار 2021 به سرزمین آواره ها رسید، جایزه ای تقریبا قابل پیش بینی که از زمان نخستین نمایش های فیلم بسیاری از منتقدان و تماشاگران درباره آن متفق القول بودند. تماشای دیگر فیلم های مهم سال هم نشان داد که در اسکار خبر از رقابتی گرم نخواهدبود. با این که چند فیلم خوب دیگر هم با تحسین روبرو شده بودند و امتیازاتی داشتند، اما شاید یکدستی و تاثیرگذاری آنها به اندازه سرزمین آواره ها نبود. البته سرزمین آواره ها هم فیلم شگفت انگیز و خاصی در تاریخ سینما نیست و شاید حتی برای تماشای دوم چندان وسوسه نماینده نباشد اما اثر درست و استاندارد و یکپارچه و تاثیرگذاری است و به خوبی با مخاطبی که حوصله به خرج دهد و حاضر به تماشای چنین اثری باشد، ارتباط برقرار می نماید.

سرزمین آواره ها که با دریافت سه اسکار بهترین فیلم، بهترین کارگردان و بهترین بازیگر نقش اول زن، پیروز ترین فیلم نود و سومین دوره این رویداد بود، قصه بی فراز و نشیبی از یک زن خانه به دوش را روایت می نماید. فیلم، نگاه رئالیستی دارد و در آن از هیاهوهای دراماتیک مرسوم و هالیوودی خبری نیست که سینمای تجاری از آنها بهره می برد. البته این باعث نشده چنین فیلمی حوصله سربر و کسالت بار باشد و کارگردان با سکانس ها و نماهایی مختصر و مفید و خرد، ضرباهنگ مناسبی را برای اثرش درنظر می گیرد و به خوبی تماشاگر را با فیلم و شخصیت اصلی آن همراه می نماید.

باوجود فیلم های خوبی چون همین سرزمین آواره ها در اسکار 2021، چرا تصور می کنیم یکی از کم رمق ترین دوره های این مراسم را سپری کردیم؟ قطعا باید این شرایط را ناشی از شیوع کرونا و حال و هوای غمبار حاکم بر جهان دانست که تاثیر منفی اش را روی فراوری و حتی کیفیت و حال و هوای فیلم ها و شخصیت های قصه ها هم گذاشت. تعطیلی سینما، اثر بدی روی جریان صنعتی فیلم ها گذاشت و در نبود بستر مناسبی برای نمایش و فراهم نبودن شرایط گیشه و فروش، ناخواسته بیشتر فیلم ها از سینمای تجاری و اهداف صرفا اقتصادی فاصله دریافتد و آثاری با گرایش های انسان محبت آمیز بیشتر فراوری شد.

برخلاف فیلم هایی مثل انگل، روزی روزگاری هالیوود، فورد علیه فراری و... که سال گذشته ساخته شدند و برای خوشایند تماشاگران و فروش بیشتر در گیشه هم اهداف و برنامه هایی داشتند، سال جاری خبری از داعیه فروش و اهداف تجاری در فیلم هایی مثل سرزمین آواره ها، پدر، منک و حتی آثاری مثل دادگاه شیکاگو 7 و زن جوان خوش آتیه نیست و مسائل انسانی در سطح گسترده تری از قبل موردتوجه سازندگان آثار نهاده شد. این تغییر زاویه دید که احتمالا ناخواسته و متاثر از شیوع کرونا در این دوره سینمای آمریکا و سینمای جهان رخ داده، می تواند دو جهت را در ادامه داشته باشد؛ یکی این که این حجم از آثار تنها متعلق به همین دوره کرونایی خواهد بود و با بازگشایی سالن های سینما، دوباره نگاه تجاری حاکم خواهد شد و فیلمسازان دوباره سراغ عناصر و ظرفیت های فروش خواهند رفت. دیگر این که هشدار کرونا و سینمای کرونازده شاید کاری نموده باشد که آدم ها و طبعا سینماگران، در ادامه هم نگاه مهربان تر و انسانی تری در قصه ها داشته باشند و به مسائل عمیق تری در فیلم ها بپردازند و داستان هایشان را صرفا وسیله ای برای فروش بیشتر قرار ندهند.

شنا، خلاف جریان آب

هالیوود در همه این سال ها شکل و شمایل آشنایی داشته و الگوهایی را برای ارتباط با تماشاگر و پیروزیت در گیشه تدوین و تببین نموده است. نه البته با بخشنامه و به اجبار بلکه به مرور با فضای سینمایی که ایجاد نموده، جهت فیلم های جریان غالب را به سمتی برده که تخطی از آن به معنی خارج شدن از ریل و شماتت شرکت ها خواهد بود. با این حال در نظام استودیویی هالیوود چه در قدیم که قوانین سفت و سخت تری داشت و چه در دوران کنونی، سینماگرانی بودند که خلاف جریان آب شنا می کردند و نگاه متفاوت و مستقلی داشتند. این جنس نگاه در سال های اخیر در هالیوود قوت هم گرفته و تعداد فیلم های ضدجریان بیشتر هم شده است. این دسته از فیلم ها معمولا با آن نگاه خوشبینانه و رویاپرداز هالیوودی که آمریکا و غرب را گل و بلبل نشان می دهند، تفاوت دارند. در این فیلم ها با آمریکایی روبه رو هستیم که بیکاری، بی خانمانی، بی عدالتی، تبعیض نژادی و نژادپرستی و دیگر مصداق های منفی در آن موج می زند و خبری از آن آرمانشهر مهد آزادی و راحتی و پیشرفت نیست. سرزمین آواره ها بدون این که بخواهد شعاری و گل درشت عمل کند، آمریکایی را به تصویر می کشد که با تصور رایج فاصله زیادی دارد و جمع آواره ها و بی خانمان ها جمع است و اصلا عنوان خود فیلم، سرزمین آواره ها، به خوبی موضع فیلمساز را بیان می نماید.

فیلم دادگاه شیکاگو 7 به کارگردانی آرون سورکین هم که براساس ماجرای واقعی مربوط به 1968 ساخته شده، دست روی بی عدالتی دستگاه قضا در آمریکا می گذارد.

خانم ژائو

یکی از مهم ترین ویژگی های نود و سومین دوره اسکار، برنده شدن خانم کلوئی ژائو، کارگردان چینی سرزمین آواره ها بود. او که نویسنده، کارگردان و یکی از تهیه نماینده های فیلم بود، با دریافت سه اسکار، پرچم خانم های سینماگر را بالا برد. او ضمن این که بعد از کاترین بیگلو (کارگردان فیلم مهلکه/ هرت لاکر)، دومین زنی است که اسکار بهترین کارگردانی را می گیرد، اولین زن غیر سفید پوستی است که پیروز به دریافت این جایزه می گردد.

هرچند فیلم سرزمین آواره ها، شایسته دریافت این اسکارها بود اما فزونی ژائو به عنوان یک آسیایی و فردی غیرسفیدپوست می تواند، اقدام موثر آموزشگاه اسکار در خط مشی جدیدش باشد، یعنی بها دادن به نژادهای مختلف و فاصله دریافت از تبعیض نژادی که هالیوود و آمریکا همواره به آن متهم بوده است. به کاردریافت سینماگرانی با نژادهای مختلف در ساخت آثار و حتی لحاظ کردن شخصیت های متنوع نژادی در قصه ها که در قوانین تازه اسکار هم به آن توجه شده، از نشانه های عینی این رویکرد است.

جالب این که معرفی جایزه بهترین کارگردانی به بونگ جون هو، کارگردان اهل کره جنوبی محول شد که سال قبل با انگل تاریخ سازی نموده بود. در واقع به جز شایستگی ها برای دریافت این جوایز، قطعا بحث توجه به تنوع نژادی در اسکار هم مطرح است. کما این که این توجه به فیلم آمریکایی میناری هم صورت گرفت که قصه یک خانواده مهاجر کره ای را در آمریکا روایت می نماید و در بخش جایزه بهترین بازیگر زن نقش مکمل (یوه جونگ یون) هم به آن توجه شد، درحالی که بعضی کارشناسان گزینه هایی چون الیویا کولمن، بازیگر فیلم پدر و گلن کلوز در فیلم مرثیه هیلبیلی را برای دریافت این جایزه شایسته تر می دانستند.

شیوع ویروس کرونا در برگزاری نود و سومین جایزه اسکار تغییراتی ایجاد کرد

زیر سایه کرونا

نود و دومین دوره برگزار گردیده و به کارش خاتمه داده بود که ویروس کرونا مرزها را در نوردید و جهان را به محاصره درآورد. تا مدت ها رویدادها و برنامه های هنری لغو می شدند و کسی نمی دانست تا رسیدن به دوره نود و سوم چه اتفاقی خواهد افتاد؛ پیش بینی ها چند بار تغییر کرد و حتی این احتمال وجود داشت که این دوره از مراسم اسکار به صورت مجازی برگزار گردد اما بالاخره با دو بار تعویق و تغییر در برنامه ریزی بالاخره با یک تغییر دو ماهه این مراسم 25 آوریل مصادف با صبحگاه ششم اردیبهشت برگزار گردد تا یکی از خلوت ترین و بی سر و صداترین اما متنوع ترین جایزه اسکار برگزار گردد.

تعویق های اسکار

نزدیک یک قرن از برگزاری اولین دوره اسکار می گذرد و از سال 1929 تا امروز چهار بار این مراسم با تعویق برگزار گردیده است که عبارتند از:

1938؛ یک هفته تعویق به دلیل سیل بزرگی که در لس آنجلس رخ داد

1968؛ دو روز تعویق به دلیل ترور مارتین لوتر کینگ رهبر حقوق مدنی آمریکایی ها

1981؛ بیست و چهار ساعت تعویق به دلیل سوءقصد ناپیروز به جان رئیس جمهوری رونالد ریگان

2021؛ دو ماه تعویق به دلیل شیوع ویروس کرونا

تفاوت های اسکار

مراسم اسکار 2021 تفاوت هایی با دوره های پیشین دارد؛ از جمله این که برای اولین بار پس از ششمین دوره جوایز اسکار، فیلم های منتشر شده در دو سال تقویمی مختلف، واجد شرایط در جایزه اسکار شناخته شده اند. به عبارت دیگر تغییر در زمان برگزاری این دوره از مراسم اسکار، تغییراتی در بازه زمانی انتشار آثار شرکت نماینده نیز به همراه داشت.

براساس اعلام دیوید رابین، رئیس آموزشگاه، فیلم های شرکت نماینده باید در تاریخی بین یکم ژانویه سال 2020 تا 28 فوریه 2021 منتشر می شدند تا واجد شرایط حضور در اسکار باشند. البته این قانون جدید برای بعضی شاخه ها ازجمله فیلم های پویانمایی بلند و کوتاه، فیلم های مستند بلند و کوتاه، فیلم بین المللی و فیلم کوتاه لایو اکشن که باید تا یکم دسامبر 2020 اکران شده باشند، استثنائاتی قائل شد. همچنین فرصت پذیرش آثار در بخش بهترین فیلم، بهترین موسیقی متن و بهترین ترانه، 15 ژانویه 2021 بود.

در نود و سومین دوره جوایز سالانه اسکار، شاخه های تدوین صدا و صداگذاری (میکس صدا) با هم ادغام شدند و این جایزه به بهترین تیم صدا تعلق گرفت.

در این دوره به تعداد اعضای آموزشگاه اضافه شد. رئیس آموزشگاه پیش از برگزاری این دوره اعلام نموده بود: ما همواره پذیرای استعدادهای خارق العاده بوده ایم که بیانگر تنوع غنی جامعه جهانی فیلمسازان است اما دقیقا در دوره نود و سوم است که براساس اعتراض های سال های گذشته در خصوص تبعیض جنسیتی و نژادی هالیوود، آموزشگاه تصمیم گرفته تعداد اعضای زن این سازمان را به دو برابر افزایش دهد.

اعضای آموزشگاه اسکار در این دوره نزدیک به 9500 نفر بود که از این تعداد 819 نفر سال جاری به جمعی اعضای آموزشگاه دعوت شدند.

*45 درصد اعضای تازه پیوسته به اسکار، زن هستند.

*36 درصد از میان اقلیت های نژادی دعوت شده اند.

*حدود 49 درصد آنها غیر آمریکایی هستند.

*اعضای جدید از 68 کشور جهان به عضویت آموزشگاه دعوت شده اند.

در میان این اعضا تعدادی از هنرمندان ایرانی نیز در این دوره به عضویت آموزشگاه اسکار در آمده اند که عبارتند از:

*نرگس آبیار، کارگردان فیلم هایی چون نفس، شیار 143 و شبی که ماه کامل شد.

*الهام شاکری فر، تهیه نماینده مستندهایی همچون حتی وقتی زمین می خورم و از عشق و قانون.

*ستار اورکی: آهنگساز فیلم هایی همچون فروشنده، جدایی نادر از سیمین و دربند.

*علی عباسی: کارگردان آثاری همچون مرز و شلی.

دورهمی ویروسی

شیوع ویروس کرونا در شکل برگزاری مراسم اسکار هم تاثیراتی داشت از جمله این که با تعداد تماشاگران محدود و تحت تدابیر بهداشتی برگزار گردید اما در عین حال کوشش شده بود که شکل ظاهری این مراسم تحت تاثیر ویروس کرونا قرار نگیرد و تقریبا هیچ عکسی نمی توانید از این مراسم ببینید که ماسک یا نشانه دیگری از شیوع ویروس کرونا به وضوح در آن دیده گردد. طبیعی جلوه دادن مراسم اسکار 2021 تا اندازه ای پیروز بود اما نکته قابل تامل آن است که برنده یکی از مهم ترین جوایز کسی بود که با لباسی ساده و پوشیده روی صحنه رفت و مقابل دوربین ها با مجسمه اسکار ژست گرفت.

برگزیدگان نود و سومین دوره اسکار

برخلاف سال گذشته، در اسکار سال جاری خبری از چهار جایزه اسکار برای یک فیلم نبود. سرزمین آواره ها با سه جایزه اسکار رکورددار جایزه اسکار نود و سوم شد و بعد از آن فیلم هایی مثل پدر، انیمیشن روح، یهودای سیاه و آوای متال توانستند در دو شاخه برگزیده اسکار باشند. برگزیدگان اسکار این دوره عبارتند از:

بهترین فیلم: سرزمین آواره ها

بهترین کارگردان: کلویی ژائو برای فیلم سرزمین آواره ها

بهترین بازیگر نقش اول مرد: آنتونی هاپکینز برای فیلم پدر

بهترین بازیگر نقش اول زن: فرانسیس مک دورماند برای فیلم سرزمین آواره ها

بهترین بازیگر نقش مکمل مرد: دانیل کالویا برای فیلم یهودا و مسیح سیاه

بهترین بازیگر نقش مکمل زن: یوه جونگ یون برای فیلم میناری

بهترین فیلمنامه اورژینال: امرالد فنل برای فیلم زن جوان خوش آتیه

بهترین فیلمنامه اقتباسی: کریستوفر همپتون و فلوریان زلر برای فیلم پدر

بهترین فیلم خارجی زبان: فیلم یک دور دیگر به کارگردانی توماس وینتربرگ از دانمارک

بهترین چهره پردازی و مو: بلک باتم ما رینی

بهترین طراحی لباس: بلک باتم ما رینی

بهترین صداگذاری: آوای متال

بهترین فیلم کوتاه روایی: فیلم دو غریبه دور از هم

بهترین فیلم کوتاه انیمیشن: اگر هر اتفاقی بیفتد دوست تان دارم

بهترین فیلم بلند انیمیشن: روح

بهترین مستند کوتاه: کولت

بهترین مستند بلند: معلم اختاپوس من

بهترین جلوه های بصری: تنت

بهترین طراحی صحنه: منک

بهترین تدوین: آوای متال

بهترین فیلمبرداری: منک

بهترین موسیقی متن: روح

بهترین ترانه: HER برای فیلم یهودا و مسیح سیاه

همچنان استاد

برخلاف بسیاری از بازیگران قدیمی و پیشکسوت سینمای ما که با بالا رفتن سن و سال با بی مهری و بی اعتنایی سازندگان آثار سینمایی روبه رو می شوند و ایضا گاهی خودشان هم وا می دهند و کوششی برای به روز کردن خود نمی نمایند، آن طرف امثال سر آنتونی هاپکینز را داریم که حتی در 83 سالگی به روز است و در زندگی و بازیگری می درخشد. بازی درخشان در نقش پدری مبتلا به آلزایمر نمی توانست به اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد ختم نگردد، حتی اگر پای رقیب گردن کلفتی چون گری الدمن در میان باشد که بازی خوبی در منک داشت. حتی اگر بیم آن وجود داشت که اسکار را به چادویک بوزمن فقید برای بلک باتم ما رینی بدهند. این دومین اسکار هاپکینز بعد از بازی در نقش دکتر هانیبال لکترز سکوت بره ها است. نکته جالب این که استاد موقع اعلام نتایج در خانه پدری اش در ولز در خواب به سر می برد.

خاتمه خوش یک خانه به دوش

فرانسیس مک دورماند که برای بازی درخشان و تاثیرگذار در سرزمین آواره ها برنده اسکار بهترین بازیگر نقش اول زن شد، یکی از بهترین بازیگران تاریخ سینماست. صورت او که ردی همیشگی از درد و رنجی همیشگی دارد، اینجا در فیلمی که خودش یکی از تهیه نمایندگانش است، به خوبی به کار نقش یک بی خانمان آمده و در ترکیب با هنر و نبوغ بازیگری اش، ماندگار شده است. دورماند از جمله بازیگرانی است که هم در بازی جلوه گرانه مهارت دارد، مثل بازی در نقش پلیس باردار فیلم فارگو که او را به اولین اسکارش رساند، هم در نقش هایی که توامان باید درونگرا و برونگرا باشد، مثل میلدرد درسه بیلبورد خارج از ابینگ، میزوری که او را به اسکار دومش رساند و هم در همین سرزمین آواره ها و در نقش فرن که هیچ رد و نشانی از بازی رایج هالیوودی ندارد و انگار خود واقعیت است.

منبع: علی رستگار - سینما / روزنامه خبرنگاران